Nguyeãn Vaên Cöng, sinh naêm 1909, taïi laøng Bình Thaønh Taây, toång An Phuù, quaän Thoát Noát, tænh Long Xuyeân (nay laø xaõ Bình Thaønh Trung, huyeän Laáp Voø, tænh Ñoàng Thaùp).

 

Thuôû nhoû, Nguyeãn Vaên Cöng hoïc raát gioûi, toát nghieäp Tröôøng tieåu hoïc Long Xuyeân vaø theo hoïc Tröôøng Colleøge de Cantho (nay laø tröôøng THPT Chaâu Vaên Lieâm, thaønh phoá Caàn Thô). Taïi ñaây, Nguyeãn Vaên Cöng say meâ nghieân cöùu taøi lieäu, saùch baùo veà caùc phong traøo yeâu nöôùc, chòu nhieàu aûnh höôûng cuûa nhöõng tö töôûng yeâu nöôùc tieán boä. Naêm 1926, tham gia tích cöïc trong phong traøo baõi khoùa ñeå tang cuï Phan Chaâu Trinh, bò ñuoåi hoïc vì toäi laøm “quoác söï”.

 

Trôû laïi Long Xuyeân, Nguyeãn Vaên Cöng ñöôïc tieáp xuùc vôùi thaày giaùo Chaâu Vaên Lieâm. Quaù trình hoaït ñoäng, Nguyeãn Vaên Cöng toû roõ laø moät thanh nieân coù chí höôùng neân ñöôïc choïn cuøng 8 thanh nieân khaùc leân ñöôøng sang Quaûng Chaâu döï khoùa huaán luyeän chính trò cuûa Toång boä Hoäi Vieät Nam caùch maïng thanh nieân. Thôøi gian theo hoïc, Nguyeãn Vaên Cöng ñöôïc keát naïp vaøo Hoäi Vieät Nam caùch maïng thanh nieân vaø ñöôïc toå chöùc ñöa veà nöôùc hoaït ñoäng xaây döïng cô sôû Hoäi.

 

Thaùng 02-1928, Tænh boä Hoäi Vieät Nam caùch maïng thanh nieân tænh long Xuyeân ñöôïc thaønh laäp, Nguyeãn Vaên Cöng laø thaønh vieân trong Tænh boä, ñöôïc giao phuï traùch tieäm may Myõ Quang (nay laø caên phoá soá 6, ñöôøng Phaïm Hoàng Thaùi, Tp. Long Xuyeân) vöøa nghi trang truï sôû Tænh boä, vöøa laø cô sôû kinh teá. Moät thôøi gian sau, Nguyeãn Vaên Cöng veà Laáp Voø hoaït ñoäng, vaän ñoäng thaønh laäp Chi hoäi Vieät Nam caùch maïng thanh nieân taïi Laáp Voø.

 

Thaùng 02-1929, Chaâu Vaên Lieâm ñöôïc ruùt veà Thöôøng vuï Kyø boä, Nguyeãn Vaên Cöng thay laøm Bí thö Tænh boä Hoäi VNCMTN tænh Long Xuyeân. Thaùng 8-1929, Nguyeãn Vaên Cöng ñöôïc keát naïp vaøo An Nam Coäng saûn Ñaûng, tham gia thaønh laäp chi boä Ñaûng taïi Laáp Voø do ñoàng chí laøm Bí thö.

 

Cuoái naêm 1929, bò ñòch baét, giam ôû khaùm lôùn Saøi Goøn. Ñòch tra taán daõ man nhöng khoâng khai thaùc ñöôïc gì, khoâng coù chöùng cöù buoäc toäi, chuùng giam Nguyeãn Vaên Cöng 3 thaùng roài thaû töï do.

 

Ra tuø, Nguyeãn Vaên Cöng baùm truï vuøng Cuø lao Gieâng (Chôï Môùi), Laáp Voø tieáp tuïc hoaït ñoäng xaây döïng cô sôû caùch maïng. Sau Hoäi nghò hôïp nhaát thaønh laäp Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam, cuoái thaùng 3-1930, tænh Long Xuyeân thaønh laäp

 

Ban Chaáp uûy laâm thôøi (Tænh uûy laâm thôøi), Nguyeãn Vaên Cöng ñöôïc phaân coâng phuï traùch Ban Chaáp uûy (Bí thö). Nguyeãn Vaên Cöng ñaõ cuøng Ban Chaáp uûy laâm thôøi laõnh ñaïo, toå chöùc caùc cuoäc ñaáu tranh raàm roä cuûa quaàn chuùng ôû vuøng Chôï Môùi, tieâu bieåu laø hai cuoäc bieåu tình lôùn dieãn ra vaøo thaùng 5/1930 gaây tieáng vang khaép Nam Boä. Thaùng 7-1930, Quaän uûy laâm thôøi Chôï Môùi ñöôïc thaønh laäp do Nguyeãn Vaên Cöng - Bí thö Tænh uûy tröïc tieáp phuï traùch.

 

Thaùng 9-1930, Nguyeãn Vaên Cöng bò baét trong luùc ñi chi ñaïo cô sôû vuøng Chôï Môùi, bò keát aùn 15 naêm tuø vaø ñaøy ra Coân Ñaûo. Trong nhaø tuø thöïc daân, Nguyeãn Vaên Cöng luoân theå hieän laø moät ñaûng vieân trung kieân, giöõ vöõng tinh thaàn laïc quan caùch maïng, haêng haùi tham gia vaøo caùc cuoäc ñaáu tranh cuûa tuø nhaân, ñöôïc ñoàng chí vaø baïn tuø meán yeâu, kính phuïc.

 

Naêm 1935, chi boä nhaø tuø toå chöùc vöôït nguïc, Nguyeãn Vaên Cöng ñöôïc choïn cuøng moät soá ñoàng chí khaùc vöôït bieån veà ñaát lieàn ñeå tieáp tuïc hoaït ñoäng. Khi ra giöõa bieån gaëp thôøi tieát khoâng thuaän lôïi, beø bò chìm vaø taát caû ñeàu hy sinh.

 

Ñoàng chí Nguyeãn Vaên Cöng, moät trong nhöõng ñaûng vieân coäng saûn ñaàu tieân, Bí thö Tænh uûy ñaàu tieân cuûa tænh Long Xuyeân, Bí thö Huyeän uûy ñaàu tieân cuûa huyeän Chôï Môùi ñaõ hy sinh khi tuoåi ñôøi coøn raát treû, luùc trí tueä vaø nhieät huyeát caùch maïng ñang sung maõn laø moät maát maùt lôùn ñôùi vôùi phong traøo caùch maïng taïi ñòa phöông. Nguyeãn Vaên Cöng ñaõ ñeå laïi taám göông kieân trung, hy sinh queân mình vì söï nghieäp caùch maïng cao caû cuûa Ñaûng vaø daân toäc.